آداب و مستحبات وضو:

امام باقرعلیه السّلام: ابی بصر گوید درباره مضمضه یعنی سه بار آب در دهان چرخاندن واستنشاق ( سه بار آب در بینی کردن ) و خالی نمودن از امام علیه السّلام سؤال پرسیدمامام علیه السّلام فرمودند این دو کار از امور نظافتی و بهداشتی قبل از گرفتن وضو می باشندکه بسیار خوب است که انسان انجام دهد اما اگر آنها را فراموش کردی یا انجام ندادیاشکالی در نماز تو ایجاد نمی کند.

استبصار جلد 1صفحه 200

حکم فراموش کردن بیرون آوردن انگشتر هنگام وضو

 امام صادق علیه السلام فرمود:

و اگر فراموش کردى (گرداندن یا بیرون آوردن انگشترى را هنگام وضو یا غسل) و یا درنیاوردى تا وقتى که به نماز وارد شدى، ترا به اعادۀ آن امر نمیکنم.
قمّى،صدوق، محمّد بن على بن بابویه - مترجم: غفارى، على اکبر و محم، من لا یحضره الفقیه - ترجمه، 6 جلد، نشر صدوق، تهران - ایران، اول، 1409 ه‍ ق

حد شستن صورت در وضو

امام باقرعلیه السّلام :

زراره بن اعین گوید به ابو جعفر باقر علیه السّلام گفتم بفرمائید حد شستن صورت در وضو آن مقداری که خدای عزوجل در قرآن مقرر نموده تا کجا است؟ فرمود حد آن صورتی کهخدا فرموده و شستن آنرا دستور داده و کسی را روا نیست که به آن بیافزاید یا از آن کم کند که اگر افزود پاداشی ندارد و اگر از آن کم گذاشت گناه کردهاست آن مقداری است که از لحاظ درازا از رستنگاه مو تا زیر چانه باشد و از لحاظ پهنا مابین دو انگشت شصت و انگشت میانه که به صورت قوس وار بر رویآن بگردد باشد.

من لا یحضره الفقیه جلد 1 صفحه73

حد مسح سر

امام صادق علیه السّلام:

حد مسح سر عبارت است از: مسح با سه انگشت به هم چسبیده از بالای سر و حد مسح دو پا عبارت است از این که : کف دست خود را بر روی انگشت شصت پای خود قرار دهی و آن را تا برآمدگی بالای پا بکشی و مسح پای راست را پیش از پای چپ بکشی و این مسح با آن مقدار از تری که در دست باقی مانده بدون آنکه آن را دوباره به آب  بزنی صورت می گیرد.

من لا یحضره الفقیه جلد1 صفحه 72

 دلیل استحباب اذان و اقامه

از رسول خدا صلی الله علیه واله پرسیدند: چرا پیش از نماز اذان و اقامه مستحب است، ولی در مورد عبادات دیگر چنین نیست؟

حضرت فرمود: به خاطر این که نماز، شبیه حالتهای مختلف انسان در قیامت است. اذان به «نفخه ی اوّل»شباهت دارد که با نفخه ی اوّل (و دمیدن اسرافیل در صور) همه ی مردم می میرند و از همین جاست که نشستن و سجده کردن بعد از اذان، مستحب است، (سجده اشاره به مرگ و بازگشت انسان به خاک و زمین است) و اقامه ی نماز، شبیه «نفخه ی دوّم» است (که با دمیدن اسرافیل در صور، در مرتبه ی دوّم، مردگان زنده می شوند) که خدای متعال فرمود: «وَاستَمِع یَومَ یُنادِ المُنادِ مِن مَّکانٍ قَرِیبٍ»¹ و گوش فراده و منتظر روزی باش که منادی از مکانی نزدیک ندا می دهد.و قیام در نماز مانند برخاستن مردم از قبرهاست چنانکه فرمود: «یَومَ یَقُومُ النّاسُ لِرَبِّ العالَمین»² روزی که مردم در پیشگاه پروردگار جهانیان می ایستند.

و بلند کردن دستها هنگام گفتن تکبیرة الاحرام، شبیه دست دراز کردن برای گرفتن نامه ی اعمال در قیامت است، که خدای بزرگ فرمود: «إِقرأ کِتابَکَ کَفی بِنَفسِکَ الیَومَ عَلَیکَ حَسیباً»³ (و به او می گویی) کتابت را بخوان، کافی است که امروز، خود حسابگر خویش باشی.

و رکوع نماز، به خضوع خلایق در پیشگاه خالق شباهت دارد؛ چنانکه فرمود: «وَ عَنَتِ الوُجُوهُ لِلحَیِّ القَیُّومِ»⁴ و (در آن روز) همه ی چهره ها در برابر خداوند حیّ قیّوم، خاضع می شود.

و سجودِ نماز، شبیه سجود بندگان برای خدای جهان (در قیامت) است که فرمود: «یَومَ یُکشَفُ عَن ساقٍ وَ یُدعَونَ اِلَی السُّجُودِ» ⁵ (به خاطر بیاورید) روزی را که ساق پاها (از وحشت) برهنه می گردد و دعوت به سجود می شوند.

و تشهّدِ نماز شباهت دارد به زانو زدن خلایق در پیشگاه خدای متعال در روز قیامت.

پی نوشت ها:

1- ق (50)، آیه 41.

2- مُطفّفین (83)، آیه 6.

3- اسراء (17)، آیه 14.

4- طه (20)، آیه 111.

5- قلم (68)، آیه 42.

 منبع: تهرانی،عبدالحسین،اسرارالصلوه،ص40-41