مومنان و برپا داشتن نماز
الّذین یقیمون الصّلوه و یؤتون الزّکوه و هم بالاخره هم یوقنون.
همان کسانی که نماز را برپا می‌دارند و زکات را ادا می‌کنند و به آخرت یقین دارند. «نمل ، 2 و 3»
در آیه فوق اقامه نماز که یکی از صفات مؤمنان بوده بیان شده و به این ترتیب، هم اعتقاد آنها به مبدأ و معاد محکم است و هم پیوندشان با خدا و خلق. بنابراین اوصاف فوق اشاره‌ای به اعتقاد کامل و برنامه عملی جامع آنهاست. در اینجا این سؤال پیش می‌آید که اگر این گروه از مؤمنان هم از نظرمبانی اعتقادی و هم عملی راه مستقیم را برگزیده‌اند دیگر چه نیازی است که قرآن برای هدایت آنها بیاید. ولی با توجه به اینکه هدایت دارای مراحل مختلفاست که هر مرحله مقدمه‌ای است برای مرحله‌ی بالاتر، پاسخ این سؤال روشن میشود.
به علاوه تداوم هدایت خود مسأله‌ی مهمی است و همان چیزی است که ما شب و روز در نمازهای خود با گفتن «اهدنا الصراط المستقیم» از خدا می‌خواهیم که ما را در این مسیر ثابت دارد و تداوم بخشد که بی‌لطف او این تداوم ممکن نیست.[1]
آداب و مستحبات وضو:
امام باقرعلیه السّلام: ابی بصر گوید درباره مضمضه یعنی سه بار آب در دهان چرخاندن واستنشاق ( سه بار آب در بینی کردن ) و خالی نمودن از امام علیه السّلام سؤال پرسیدمامام علیه السّلام فرمودند این دو کار از امور نظافتی و بهداشتی قبل از گرفتن وضو می باشندکه بسیار خوب است که انسان انجام دهد اما اگر آنها را فراموش کردی یا انجام ندادیاشکالی در نماز تو ایجاد نمی کند.
استبصار جلد 1صفحه 200
حکم فراموش کردن بیرون آوردن انگشتر هنگام وضو
امام صادق علیه السلام فرمود:
و اگر
فراموش کردى (گرداندن یا بیرون آوردن انگشترى را هنگام وضو یا غسل) و یا درنیاوردى تا وقتى که به نماز وارد شدى، ترا به اعادۀ آن امر نمیکنم.
قمّى،صدوق، محمّد بن على بن بابویه - مترجم: غفارى، على اکبر و محم، من لا
یحضره الفقیه - ترجمه، 6 جلد، نشر صدوق، تهران - ایران، اول، 1409 ه ق
مسواک کردن
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمود:
پیوسته جبرئیل مرا بمسواک کردن سفارش مینمود تا جایى که از شدّت مسواک ترسیدم که در دهانم دندان نماند (یا دندانهایم رابریزم) و آنقدر نسبت به همسایه سفارش نمود تا جایى که گمان کردم که عاقبت براى همسایه ارث قرار خواهد داد، و چندان بغلام و کنیز سفارش فرمود تا آنجاکه گمانم آن شد که عاقبت مدّتى را معیّن خواهد کرد که پس از آن مدّت آزاد خواهند شد.
و در خبر دیگر آمده: و آنقدر جبرئیل پیاپى نسبت به زن و همسایه سفارش کرد که پنداشتم طلاق او روا نیست.
پیامبر صلّى اللّٰه علیه و آله فرمود: اگر برامّتم سخت و مشقّت انگیز نمیشد آنان را به هنگام وضو براى هر نمازى بمسواکزدن امر میکردم. (یعنى مسواک زدن دندان را در هنگام وضو واجب میساختم).
قمّى،
صدوق، محمّد بن على بن بابویه - مترجم: غفارى، على اکبر و محم، من لا یحضرهالفقیه - ترجمه، 6 جلد، نشر صدوق، تهران - ایران، اول، 1409 ه ق
گفتن «بسم اللّٰه» هنگام وضو
امام صادق علیه السلام فرمود:
هر کس نام خدا «بسم اللّٰه» را هنگام وضویش بکار برد ثوابش مانند آنست که غسل کرده باشد.
قمّى، صدوق،
محمّد بن على بن بابویه - مترجم: غفارى، على اکبر و محم، من لا یحضره
الفقیه - ترجمه، 6 جلد، نشر صدوق، تهران - ایران، اول، 1409 ه ق
آغاز نماز و ابتدا و انتهاى حریمش
امیر المؤمنین علیه السلام فرمود:
افتتاح نماز وضو، و تحریم آن تکبیر است (که آن را تکبیرة الاحرام گویند، یعنى تا تکبیرة الاحرام نگفته باشند هر عملى میتوان کرد) و تحلیل آن سلام گفتن است (که پس از آن اعمالى که قبلاجایز نبوده مجاز مى‌شود).
قمّى، صدوق،
محمّد بن على بن بابویه - مترجم: غفارى، على اکبر و محم، من لا یحضره
الفقیه - ترجمه، 6 جلد، نشر صدوق، تهران - ایران، اول، 1409 ه ق
حد شستن صورت در وضو
امام باقرعلیه السّلام :
زراره بن اعین گوید به ابو جعفر باقر علیه السّلام گفتم بفرمائید حد شستن صورت در وضو آن مقداری که خدای عزوجل در قرآن مقرر نموده تا کجا است؟ فرمود حد آن صورتی کهخدا فرموده و شستن آنرا دستور داده و کسی را روا نیست که به آن بیافزاید یا از آن کم کند که اگر افزود پاداشی ندارد و اگر از آن کم گذاشت گناه کردهاست آن مقداری است که از لحاظ درازا از رستنگاه مو تا زیر چانه باشد و از لحاظ پهنا مابین دو انگشت شصت و انگشت میانه که به صورت قوس وار بر رویآن بگردد باشد.
من لا یحضره الفقیه جلد 1 صفحه73
حد مسح سر
امام صادق علیه السّلام:
حد مسح سر عبارت است از: مسح با سه انگشت به هم چسبیده از بالای سر و حد مسح دو پا عبارت است از این که : کف دست خود را بر روی انگشت شصت پای خود قرار دهی و آن را تا برآمدگی بالای پا بکشی و مسح پای راست را پیش از پای چپ بکشی و این مسح با آن مقدار از تری که در دست باقی مانده بدون آنکه آن را دوباره به آب بزنی صورت می گیرد.
من لا یحضره الفقیه جلد1 صفحه 72
معناى سجود
مردى از على (علیه السلام) سؤال کرد: اى پسر عموى بهترین خلق خدا! سجده اول در نماز، چه معنایی دارد؟ حضرت فرمود: معنایش این است که: خداوندا! تو ما را از این خاک آفریدى. و چون سر بر مى دارى معنایش این است که: خداوندا! ما را از خاک آفریدى و رشد و نمو دادى. و در سجده دوم یعنى: خدایا! تو ما را به خاک باز خواهى گرداند. و چونسر برداشتى یعنى: باز مرتبه دیگر در روز قیامت، ما را از خاک بیرون خواهى آورد.
گلچین صدوق، ج1، ص: 158
قضای نماز شب
شب قبل از عملیات محرم ، برادر مهدى سامع تا بعد از نیمه شب به شناسائى رفته بود و دیر وقت خسته و کوفته برگشته و به خواب رفت . بچه ها که براى نماز شب بیدار شده بودند او را بیدار نکردند و چون خسته بود و شب بعد هم باید در عملیات شرکت مى کرد. صبح که براى نماز بیدار شد گفت : مگر سفارش نکرده بودم مرا براى نماز شب بیدار کنید؟ آه سردى کشید و گفت : افسوس ! شب آخر عمرم نماز شب ام قضا شد! فردا شب ! عملیات آغاز شد و در حین عملیات مهدى به خیل عظیم شهدا اسلام پیوست.[1]
پی نوشت:
[1] . جا نماز معطّر، ص 20.
درمان ترک نماز
1- این که بداند ذکر خدا باعث آرامش و تعادل روانی میشود.[1]
2- تمام دستورات دین برای چگونه زندگی کردن، چگونه انسان شدن و... است و یکی از فلسفههای تشریع واجبات برای خوشبختی در دنیاست.
3- عوامل انحطاط مسلمانان در خود ایشان است نه در اصل اسلام.
4- ترک پرخوری و پرخوابی که از علل سستی و بی حالی است.
5- اهمیت دادن به نماز بیشتر از کارهای دیگر در هر شرایط
6- فایده نماز به خودمان برمیگردد و طلبی از دیگران نداریم تا نمازمان را به رخ آنها بکشیم، صاحب عبادت خداست و خوشحالی او کافی است چه دیگران مسخره کنند چه تشویق
7- وارد نشدن به مکانهای گناه و...[2]
8- همان گونه که در برابر محبتهای کوچک دیگران تشکر میکنیم، نماز نیز تشکر از خداوند است در برابر نعمتهای بی پایان او.
9- انسان مسلمان در طول زندگی همواره در معرض دامهای گوناگون شیاطین است. ارتباط هر روزه با خدا و طلب هدایت از او در نمازها، سبب ثبات قدم در مسیر مسلمانی و رهایی از شیطانهای انس و جن می شود.
1- سوره رعد/28.
2- حضور قلب در نماز، پیشین، ص169-145.
