در درمان نمازگریزی با به کارگیری روش محبت
از نیکوترین و اساسی ترین روش های تربیت دینی جامعه و عامل اساسی پیشگریو درمان آسیب های اجتماعی نمازگریزی، بکارگیری روش محبّت است. با توجه به سرشت آدمی و تأثیرپذیری انسان از نرمی و دوستی و انزجار فطرت آدمی از تُندیو خشونت گرایی، نیکوترین راه و رسم تربیت مذهبی کودکان و نوجوانان و همچنان عامل مؤثر در درمان نمازگریزی آنان، بکارگیری روش محبت است. پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ والاترین مربی بشر، مردمان را به محبت تربیت نموده و بیش از هر چیز از این روش بهره بُرد. از علی ـ علیه السّلام ـ روایت شده که گفت از رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ درباره سُنّت آن حضرت پرسیدم، فرمود: و الحُبُّ اساسی[1] یعنی محبت بنیاد و اساس (روش و سنت) من است. محبت هم در مورد کودکان و هم در مورد جوانان و نوجوانان می تواند از بسیاری رفتارهای نامطلوب از جمله نمازگریزی جلوگیری نماید لذا رسول گرامی اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ درباره محبت به کودکان فرمود: کودکان خود را دوست بدارید و به آنان مهر ورزید»[2]
یاد خدا
حضرت موسى علیه السلام، مشغول مناجات و راز و نیاز با خداوند، عرض کرد:
بارالها! آیا تو از من دور هستى که من تو را با صداى بلند بخوانم؛ و یا نزدیکى، تا با تو آرام و پنهانى سخن بگویم!
خداوند عزوجل فرمود: من همنشین کسى هستم که مرا یاد کند.
حضرت موسى علیه السلام عرض کرد: من در حالتهاى قرار مىگیرم که به یاد تو هستم ولى شرم میکنم تو را یاد کنم. (نام تو را ببرم)
خداوند فرمود: اى موسى! مرا در همه حالتها یاد کن. (نام مرا همیشه بر زبان بیاور).(1)
پی نوشت:
من لایحضره الفقیه/ حدیث 58، ج 1، ص 28.
لبخند پیامبر
روزی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، به طرف آسمان نگاه می کرد، تبسمی نمود. شخصی به حضرت گفت :یا رسول الله ما دیدیم به سوی آسمان نگاه کردی و لبخندی بر لبانت نقش بست ، علت آن چه بود؟رسول خدا فرمود:- آری ! بهآسمان نگاه می کردم ، دیدم دو فرشته به زمین آمدند تا پاداش عبادت شبانه روزی بنده با ایمانی را که هر روز در محل خود به عبادت و نماز مشغول می شد، بنویسند؛ ولی او را در محل نماز خود نیافتند.او در بستر بیماری افتاده بود.فرشتگان به سوی آسمان بالا رفتند و به خداوند متعال عرض کردند:ما طبق معمول برای نوشتن پاداش عبادت آن بنده با ایمان به محل نماز او رفتیم . ولی او را در محل نمازش نیافتیم ، زیرا در بستر بیماری آرمیده بود.خداوند به آن فرشتگان فرمود:تا او در بستر بیماری است ، پاداشی را که هر روز برای او هنگامی که در محل نماز و عبادتش بود، مینوشتید، بنویسید. بر من است که پاداش اعمال نیک او را تا آن هنگام که دربستر بیماری است ، برایش در نظر بگیرم .(1)
1-داستان هایی از بحارالانوارـج
مومنان و برپا داشتن نماز
الّذین یقیمون الصّلوه و یؤتون الزّکوه و هم بالاخره هم یوقنون.
همان کسانی که نماز را برپا می‌دارند و زکات را ادا می‌کنند و به آخرت یقین دارند. «نمل ، 2 و 3»
در آیه فوق اقامه نماز که یکی از صفات مؤمنان بوده بیان شده و به این ترتیب، هم اعتقاد آنها به مبدأ و معاد محکم است و هم پیوندشان با خدا و خلق. بنابراین اوصاف فوق اشاره‌ای به اعتقاد کامل و برنامه عملی جامع آنهاست. در اینجا این سؤال پیش می‌آید که اگر این گروه از مؤمنان هم از نظرمبانی اعتقادی و هم عملی راه مستقیم را برگزیده‌اند دیگر چه نیازی است که قرآن برای هدایت آنها بیاید. ولی با توجه به اینکه هدایت دارای مراحل مختلفاست که هر مرحله مقدمه‌ای است برای مرحله‌ی بالاتر، پاسخ این سؤال روشن می‌شود.
به علاوه تداوم هدایت خود مسأله‌ی مهمی است و همان چیزی است که ما شب و روز در نمازهای خود با گفتن «اهدنا الصراط المستقیم» از خدا می‌خواهیم که ما را در این مسیر ثابت دارد و تداوم بخشد که بی‌لطف او این تداوم ممکن نیست.[1]
آداب و مستحبات وضو:
امام باقرعلیه السّلام: ابی بصر گوید درباره مضمضه یعنی سه بار آب در دهان چرخاندن واستنشاق ( سه بار آب در بینی کردن ) و خالی نمودن از امام علیه السّلام سؤال پرسیدمامام علیه السّلام فرمودند این دو کار از امور نظافتی و بهداشتی قبل از گرفتن وضو می باشندکه بسیار خوب است که انسان انجام دهد اما اگر آنها را فراموش کردی یا انجام ندادیاشکالی در نماز تو ایجاد نمی کند.
استبصار جلد 1صفحه 200
حکم فراموش کردن بیرون آوردن انگشتر هنگام وضو
امام صادق علیه السلام فرمود:
و اگر
فراموش کردى (گرداندن یا بیرون آوردن انگشترى را هنگام وضو یا غسل) و یا درنیاوردى تا وقتى که به نماز وارد شدى، ترا به اعادۀ آن امر نمیکنم.
قمّى،صدوق، محمّد بن على بن بابویه - مترجم: غفارى، على اکبر و محم، من لا
یحضره الفقیه - ترجمه، 6 جلد، نشر صدوق، تهران - ایران، اول، 1409 ه ق
مسواک کردن
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمود:
پیوسته جبرئیل مرا بمسواک کردن سفارش مینمود تا جایى که از شدّت مسواک ترسیدم که در دهانم دندان نماند (یا دندانهایم رابریزم) و آنقدر نسبت به همسایه سفارش نمود تا جایى که گمان کردم که عاقبت براى همسایه ارث قرار خواهد داد، و چندان بغلام و کنیز سفارش فرمود تا آنجاکه گمانم آن شد که عاقبت مدّتى را معیّن خواهد کرد که پس از آن مدّت آزاد خواهند شد.
و در خبر دیگر آمده: و آنقدر جبرئیل پیاپى نسبت به زن و همسایه سفارش کرد که پنداشتم طلاق او روا نیست.
پیامبر صلّى اللّٰه علیه و آله فرمود: اگر برامّتم سخت و مشقّت انگیز نمیشد آنان را به هنگام وضو براى هر نمازى بمسواکزدن امر میکردم. (یعنى مسواک زدن دندان را در هنگام وضو واجب میساختم).
قمّى،
صدوق، محمّد بن على بن بابویه - مترجم: غفارى، على اکبر و محم، من لا یحضرهالفقیه - ترجمه، 6 جلد، نشر صدوق، تهران - ایران، اول، 1409 ه ق
گفتن «بسم اللّٰه» هنگام وضو
امام صادق علیه السلام فرمود:
هر کس نام خدا «بسم اللّٰه» را هنگام وضویش بکار برد ثوابش مانند آنست که غسل کرده باشد.
قمّى، صدوق،
محمّد بن على بن بابویه - مترجم: غفارى، على اکبر و محم، من لا یحضره
الفقیه - ترجمه، 6 جلد، نشر صدوق، تهران - ایران، اول، 1409 ه ق
آغاز نماز و ابتدا و انتهاى حریمش
امیر المؤمنین علیه السلام فرمود:
افتتاح نماز وضو، و تحریم آن تکبیر است (که آن را تکبیرة الاحرام گویند، یعنى تا تکبیرة الاحرام نگفته باشند هر عملى میتوان کرد) و تحلیل آن سلام گفتن است (که پس از آن اعمالى که قبلاجایز نبوده مجاز مى‌شود).
قمّى، صدوق،
محمّد بن على بن بابویه - مترجم: غفارى، على اکبر و محم، من لا یحضره
الفقیه - ترجمه، 6 جلد، نشر صدوق، تهران - ایران، اول، 1409 ه ق
حد شستن صورت در وضو
امام باقرعلیه السّلام :
زراره بن اعین گوید به ابو جعفر باقر علیه السّلام گفتم بفرمائید حد شستن صورت در وضو آن مقداری که خدای عزوجل در قرآن مقرر نموده تا کجا است؟ فرمود حد آن صورتی کهخدا فرموده و شستن آنرا دستور داده و کسی را روا نیست که به آن بیافزاید یا از آن کم کند که اگر افزود پاداشی ندارد و اگر از آن کم گذاشت گناه کردهاست آن مقداری است که از لحاظ درازا از رستنگاه مو تا زیر چانه باشد و از لحاظ پهنا مابین دو انگشت شصت و انگشت میانه که به صورت قوس وار بر رویآن بگردد باشد.
من لا یحضره الفقیه جلد 1 صفحه73
حد مسح سر
امام صادق علیه السّلام:
حد مسح سر عبارت است از: مسح با سه انگشت به هم چسبیده از بالای سر و حد مسح دو پا عبارت است از این که : کف دست خود را بر روی انگشت شصت پای خود قرار دهی و آن را تا برآمدگی بالای پا بکشی و مسح پای راست را پیش از پای چپ بکشی و این مسح با آن مقدار از تری که در دست باقی مانده بدون آنکه آن را دوباره به آب بزنی صورت می گیرد.
من لا یحضره الفقیه جلد1 صفحه 72
